Pasta in Apac

Apac, Voedzame pasta in Apac. 11 november 2013.

James stond met de onderkant van een doorgesneden petfles naast een van zijn hutten. Hij wilde zijn gasten een hapje geven van de donkergrijze pasta die onderin zat. Er zat een stokje in dat hij uitnodigend aanbood aan zijn gasten.
Hij had het goed voor elkaar. Een vrouw en drie kinderen. Bij hem woonde ook het dochtertje van zijn overleden broer. De bruidsschat die hij voor zijn vrouw had betaald was hoog geweest, 5 koeien en 5 schapen, maar dan kreeg je ook wat.
Trots had hij zijn hutten getoond. Drie hutten; een voor de keuken, een als slaapkamer voor de kinderen en een voor de ouders. Mooie ronde lage hutten , gemaakt van zelf gedroogde kleiblokken en keurig aangesmeerd met koeienpoep en met een rieten puntdakje. Er was nog geen opslaghut voor de gewassen, maar hij gebruikte die van de buren. Het harde zand om de hutten was glad geveegd. Middenin lag een klein perkje met gras.
Hij had met zijn gasten over zijn akkers gelopen en de vele gewassen laten zien. Zijn vrouw liep rustig naast hem en volgde zijn relaas kritisch en stuurde het gesprek met wat zacht gebrom bij als zij dat nodig vond. De bananen vielen uit de boom, de cassave kon binnenkort de grond uitgetrokken worden, de simsim hing te drogen en de kippen scharrelden rond. De kinderen trokken nog een geit die net had gejongd tussen de gewassen uit. Twee bruine koeien stonden met hun lange hoorns tussen de mais. Een arcadisch Afrikaans landschap. Overal verspreid lagen dergelijke kleine nederzettingen.
Op enige afstand van het centrum van Apac bestond nog een wereld zoals die er al eeuwen was. Hier rook men niet de smeulende vuilnishopen, hier geen plastic rommel, geen lawaai, hier nog niet de vlekken van vooruitgang.

Okie pakte de pasta aan. Hij proefde er nog niet van. Dat leek hem niet gepast. Met de halve fles in de hand volgden Carla en Okie James en zijn uitgebreid gezin de hut in. De hut was binnen koel. De airconditioning stond altijd aan; een ruimte tussen het rieten dakje en de muur was open en liet de lucht door de hut stromen. De kleren hingen over een koord en over het bed lag een doek. Het rechte bed en een mobiele telefoon waren de eerste tekenen van de moderne tijd.
Al snel kwamen ook de buren hun opwachting maken en de hut zat na enige tijd propvol. De temperatuur liep erg op. De vrouwen zaten zwijgzaam , maar vriendelijk kijkend in de kring. De mannen voerden het woord. Een echtgenote laat de man aan het woord.
Okie vroeg of de vrouw inderdaad al het werk op het land alleen deed. Volgens James maakt de man het land vrij van bomen , maar daarna houdt zijn taak op. Een vrouw zou volgens hem ook een verfijndere motoriek hebben om de gewassen te verzorgen en te wieden. Zij doet ook het huishouden, kookt, wast en haalt dagelijks met de jerrycan water bij de pomp ver weg. Een kip draait ze de nek om, plukt ze en maakt er iets lekkers van.
Vroeger gingen de mannen op jacht, maar dat was voorbij. Zij waren nu nog slechts verantwoordelijk voor het gezin. Okie had in Apac gezien wat dat zo in hield. De mannen zaten nu vaak lange tijd in de schaduw met elkaar te praten en spelletjes met balletjes te spelen. Mogelijk werden dan ook opvoedproblemen besproken.
James vertelde dat zijn vrouw het niet zou toestaan als hij werk van haar zou overnemen of anderen daarvoor zou inzetten. Dat zou een motie van wantrouwen zijn. Zijn vouw zou dan denken dat zij het niet goed deed en hij naar een andere vrouw zou gaan uitkijken.
Okie overdacht dat bij b.v. olifanten en leeuwen de vrouwtjes ook alles doen. Ook bij bepaalde aapsoorten. Het mannetje zit er dan zijdelings wat bij en zijn bemoeienis is slechts vereist voor een beperkt aantal krachtinspanningen. Prettige, maar kort van duur.

Okie zat nog met zijn halve fles. James zei dat de pasta zeer voedzaam en lekker was. Die werd gemaakt van producten van het land. Hij toonde de enorme mierenhoop die gedeeltelijk was omgewoeld. De zwarte mieren waren een delicatesse. Ze werden met het stokje vermalen tot een smeuïge pasta. Okie dankte voor de goede uitleg en gaf beleefd de fles door aan de andere gasten. Carla gaf de fles ook door.

Bij het weggaan stond een van de zonen met een levende kip klaar. Een geschenk voor de gasten. Carla zei dat alleen het aanbod al hartverwarmend was maar zij de kip niet kon bereiden en zij graag had dat het gezin de kip zelf opat. Okie keek de kip strak in de ogen en meende te zien dat de kip het uitstel van de executie waardeerde. Okie had ook niet geweten hoe hij de kip had moeten vasthouden.

Eenmaal terug in het Vaticaan ging Okie langs bij de hoofdmeester. Carla en Okie hadden besloten toch nog te proberen de school op een goede spoor te krijgen. Eigenlijk konden ze de zaak niet laten bij wat het was nadat Carla al in een vergadering had aangeven wat er beter kon. De hoofdmeester keek Okie aan alsof hij het doodvonnis kwam brengen. Maar Okie legde uit dat hij was langs gekomen om de problemen binnen de school eens van de directeur zijn kant te horen. Okie dwong zich open vragen te stellen. Aan het einde van het gesprek vroeg de directeur of de school nog zou doorgaan of dat dit het einde was. Een duidelijke overschatting van de rol hun gasten. Maar de schrik zat er goed in. Carla had al een datum afgesproken voor een onderhoud met het bestuur van de school.

Om de dag af te ronden gingen Okie en Carla nog naar de “Lion”. Een hotel met een waranda in het centrum van Apac. Het terras lag ingeklemd tussen de meubelmaker en een leegstand bouwwerk. De meubelmaker had de muziek hard aanstaan. Dit overstemde het geluid van slijptollen en gehamer. De drankjes waren koud.

Okie las op het terras zijn Dailey Monitor. Een grote foto op de tweede pagina toonde een minister die met dikke vingers de sleutel in ontvangt nam van een ambulance auto. De auto stond erachter. Een hele grote splinternieuwe witte auto. Al eerder hadden ngo’s ambulances geschonken aan diverse ziekenhuizen , maar die waren weg, of ze waren niet echt paraat. Immers , zo vervolgde de krant, was het gebruikelijk dat het ziekenhuis extra geld vroeg voor benzine en de chauffeur. Dat konden de meeste patiënten niet betalen dus bleef de auto vaak staan. Daarom gingen patiënten vaak met eigen vervoer of lieten zich brengen door een buurman. Soms zelfs achter op de fiets of brommer. Eenmaal in het ziekenhuis moet dan ook vaak nog voor hulp van een dokter (extra) betaald worden. Dus de arme man kan een ziekenhuis nauwelijks betalen en de rijke gaat naar privé klinieken. Over vervoer hoeven de laatsten zich geen zorgen te maken. De UN ging nu op verschillende punten in het land deze super ambulances neerzetten. Ze werden nu geschonken aan de regering. Okie legde zijn krant op het plastic tafeltje om te overdenken hoe men nu weer een dergelijk project kon bedenken. Intussen liepen twee kleine kinderen met enorme grote en zware schalen met gestoofde maiskoven op het hoofd langs. Trieste gezichtjes. Hun eten hing af van de verkoop. De rook van een nabijgelegen aangestoken vuilnishoop verdrong de geur van de gestoofde maiskolven.
Op dat moment stopte een grote auto voor het terras. Een vermoeid meisje van rond de 30 stapte uit. Ook haar chauffeur. Ze kwam uit Kampala. Ze zag er gesloopt uit. Haar te korte tricot zomerjurkje plakte tegen haar aan. Haar rugzak hing schuin op haar rug. De bleke benen staken onder haar rok uit. Ze had een laptop in haar hand. Een gast voor het hotel. De vrouw kwam in Apac een project beoordelen. De aanvraag was ingediend en er stond ongetwijfeld een schrijnend verhaal in. Enige tijd voor echt onderzoek had ze niet . Een snelle beoordeling door een westerse bril en dan weg. Later zou in een chique westers kantoor de goedkeuring gegeven worden.
Okie begon het door te hebben. Vaak gaat het in Oeganda niet zozeer om het materiaal, maar om wat er met het materiaal gebeurt. De dienstverlening. Het materiaal is er vaak wel, hoe pover en oud ook. Maar in verhouding met de hutten is zelfs wat ouder en gedeukt materiaal erg goed. De UN durft echter geen oude ziekenauto te geven. Door de westerse bril zou het niet netjes zijn een tweedehands auto te geven. Als de lange witte ambulances er zijn, zullen ze zeker gaan opvallen tussen de gedeukte oude auto’s waar iedereen hier mee rijdt. Ook dan zal er in deze ziekenauto’s extra betaald moeten worden voor het vervoer. Materiaal geven lijkt makkelijker dan de wijze van werken hier te veranderen. Om de echte wijze van werken of functioneren te kennen is een dag onderzoek ook wat kort.

Apac, Manna in Apac. 12 november 2013

Buiten het geritsel van de ratten boven op plafond was het in de kamer muisstil. In de priesterkamer van het Vaticaan zaten al enkele leden van het bestuur van de school klaar. Wat nerveus bewogen ze op de gammele houten stoelen. Buiten rolden varkens zich in de modder. Het had die nacht hard geregend.
Traag kwamen nog twee dames aansjokken. In kleurige jurken en geknoopte hoofddoeken op het hoofd. Het was intussen zowat 16.45 uur. Ze hadden vanaf 16.00 uur onder de mango boom zitten wachten totdat de anderen zouden komen. Maar Carla had de vergadering binnen, rond de tafel, gepland. Ze had papier en pennen klaargelegd. Als een soort crisismanagers hadden Okie en Carla hun bevindingen en adviezen op een velletje papier vastgelegd en deze met veel moeite weten te vermenigvuldigen in de enige zaak waar geen powercut was. Het bestuur had aangeven graag de bevindingen te horen.

Okie gaf in grote lijnen de bevindingen en adviezen aan. Men luisterde aandachting. In Oeganda krijgt een spreker alle tijd om uit te spreken. De kern van het advies was dat er voldoende en goede schoollokalen waren, maar dat er gewoon stipt en goed onderwijs gegeven moest worden. De docenten moeten de klas in en niet onder de boom blijven zitten. Een rooster zou wonderen kunnen verrichten maar dan moet er ook een klok zijn om aan te houden ipv de schaduw van de zon die de tijd vertelt.

Daarna reageerde een van de priesters en er volgde een lange , overigens beleefde, weerlegging van ieder punt. Okie kon zijn aandacht moeilijk bij deze spreker houden. Dit kwam mede door het feit dat deze priester nieuw was in het Vaticaan , van niets wist en een uiterst simpele visie op de wereld had. Zijn wereld was niet groter dan Apac en een paar km eromheen.
Okie constateerde dat er om hem heen veel zwart zat en dat hij de Afrikaanse neus niet meer zo vreemd vond. De Afrikaanse neus was nog niet zo gek. De zon staat in Oeganda vaak hoog. Dan is de evolutionaire kracht van de Afrikaanse neus dat die kort is en daarom het topje niet kan verbranden. Tot dit geweldig inzicht was Okie al eerder gekomen toen hij zijn eigen verbrande neus bezag . Door het lang zien van Afrikaanse neuzen begon hij de Europese neus ook wat merkwaardig vinden. Het deed hem denken aan de neuzen van sommige apen. Er is een soort waarbij de neus een soort vleeslap is die zelfs voor de bovenlip hangt. Een olifant of een miereneter heeft ook een lange neus , maar die is functioneel. Daar kun je wat mee. Okie bedacht dat het evolutionaire voordeel van de Europese neus is dat door de lengte de lucht opgewarmd wordt voordat die de longen in gaat. Aan opwarmen is in Oeganda geen behoefte. Maar de westerse neus leek hem opeens een raar object.

Omdat een ieder weer naar hem keek begreep Okie dat de priester zijn opmerkingen had gemaakt. Duidelijk was dat de neuzen nog niet dezelfde kant op stonden. De voorzitter van het bestuur, die destijds de grote vis (de bouw van het schoolgebouw) had binnengehaald, merkte op “ Ik heb de boom geplant, het is nu aan anderen om die water te geven”. Maar hij had eigenlijk nog niets gedaan. De school was door anderen neergezet en hij had water moeten geven. Gelukkig kwamen daarna de twee vrouwen aan het woord en die snapten exact wat er aan hand was en dat er inderdaad wat moest gebeuren. Vader Mozes, een andere, ook net nieuwe priester, had ook goed begrepen wat de blijde boodschap was.
Okie rondde af met de opmerking dat de school nu zelf de stappen moest zetten. De onkundige priester bedankte hartelijk en benadrukte nog eens dat er geld nodig was voor meer klaslokalen… .
Wat teleurgesteld sloot Okie de vergadering en wenste de school al het goede toe.

Carla en Okie vonden dat zij hun steentje hadden bijgedragen, het was even goed geweest. Nu eens kijken wat de school ging doen. Deze Mozes moest nu door de bruine zee trekken om naar zijn gewenste land te komen. Het manna, in de vorm van een schoolgebouw, boeken, pennen, schoolfees, boekenkast, lesgeven en adviezen was gevallen en daarmee zou Mozes zijn tocht moeten vervolgen.