okie in afrika

Apac vrijdag 11okt 2013
Een hele grote pleister zou nodig zijn om de wonden van de directeur van het Oegandese Rode Kruis te helen. Hij werd ervan beschuldigd miljoenen belasting te hebben ontdoken. Handig gedaan. Hij liet via zijn Rode Kruis voor vriendjes handel het land binnen komen en dat bespaarde aanzienlijke invoerbelasting. Hij verdiende er al jaren veel aan. Zijn vrienden ook. De directeur ontkende alles.
Okie las de ochtendkrant verder. Op dezelfde pagina stond het verslag van een bijeenkomst van soldaten met de president van het land. In vette letters stond er dat de president de generaals de zaal had uitgestuurd zodat de soldaten vrij konden spreken. De soldaten waren zeer ontevreden. Zij waren in het kader van de Afrikaanse Vredemacht door Oeganda naar Somalië gezonden. Het viel hen daar erg tegen. Ze kregen daar nauwelijks iets te eten en er waren nauwelijks materialen. De generaals hadden volgens de soldaten het eten en de wapens verkocht aan de vijand. Buiten de zaal zaten de dikke generaals in strak gestreken uniformen en hun stokjes parmantig in de hand op een rij te wachten. Zij kenden de aantijgingen en de soldaten moesten niet in de door de vijand in het leven geroepen aantijgingen geloven. De president beloofde de soldaten de zaak tot op het bot toe te laten onderzoeken. Hij haastte zich daarna in zijn Mercedes naar andere verplichtingen.
Okie legde de krant opzij en nuttigde zijn muesli verder. Hij werd gestoord door een van de priesters die net van het dorp terugkwam. Hij was opgeroepen om een ernstig gewonde man de laatste sacramenten toe te dienen. De man was bij aankomst helaas al overleden. Deze man had op een markt in Apac een kip gestolen. Het was ontdekt en hij werd ter plekke dood geslagen door de mannen op de markt. De politie was er te laat bij om hem tijdig levend mee te nemen. Bij dergelijke gebeurtenissen maakt de politie ook geen haast. Okie vroeg nog of deze straf niet wat zwaar was, maar de priester zei dat de man het over zichzelf had afgeroepen.
In de stamcultuur zijn de straffen ook streng. Okie had dat al in een boek over de ongeveer 25 stammen in Oeganda gelezen. Op moord stond b.v. soms als straf dat de moordenaar levend werd begraven samen met de vermoorde persoon. Als een getrouwe man een andere man bij zijn vrouw in bed aantrof mocht hij die man direct met een speer doorboren. En diefstal werd en wordt, zo we net merkten, ook zwaar bestraft.
Men keek hier niet echt op van het lot dat deze man moest ondergaan. Carla bracht nog in dat de man wellicht niets meer te eten had en om te overleven mogelijk iets had gestolen. Die nuance kwam niet over .
Okie begon het wat te snappen. In Oeganda zijn twee lagen. Een bodemlaag met de gewone mensen en een bovenlaag van politici, leger en bestuurders.
De bodemlaag moet a.h.w. los van de bovenlaag functioneren. De bodemlaag heeft weinig van de bovenlaag te verwachten. Het is een harde wereld voor de mensen op de bodem. Men moet daar zwoegen en zorgen dat met het weinige dat er is te verdienen het gezin te eten heeft. De gezinnen zijn nog erg groot, 8 kinderen of meer is geen uitzondering. Door de betere medische zorg worden de gezinnen nog groter. De bevolking groeit met 3 % per jaar. De gemiddelde leeftijd is 15 jaar. De kinderen vallen als appels uit de bomen. Overal kleine kinderen. De hele kleintjes op de rug van de zusjes en moeders gebonden. Verder zie je ze overal lopen en spelen. De familie geeft elkaar steun en soms helpt de stam. Maar men moet zich conformeren en hard werken. Als je het verbruit dan lig je eruit en is er geen vangnet meer. De straffen zijn hard als je je niet conformeert.
De bovenlaag is geheel iets anders. Daar zit je goed, zolang het duurt. En zolang je daar zit moet je binnenhalen. De bodemlaag weet dit en lijkt dat te aanvaarden. Ook zij weten dat alles een (extra) prijs heeft. Een bouwvergunning komt er sneller als er iets bijbetaald wordt, een politie die je aanhoudt moet je iets betalen, en voor een groot overheidsproject met je de directeur van de dienst en nog wat anderen veel betalen. De overheidssalarissen zijn laag en wat extra’s corrigeert de poverheid.
Het is een soort belastingsysteem. De bovenlaag berekent voor iedere dienst een eigen extra bedrag. Dus op die wijze komt de belasting wel binnen. Maar die gelden vloeien niet meer terug voor het algemeen nut. Okie overdacht dat dat in Nederland dat wel gebeurt maar er toch ook wel veel aan de strijkstok blijft hangen. De bovenlaag verdient n.l. in Nederland ook vaak veel. Dat heet dan geen corruptie omdat het officieel gebeurt en soms zelfs transparant is. Maar ook dan blijft er minder over voor het algemeen nut.
Het is de stiekeme Oegandese dream om van de bodem naar de bovenlaag te komen. Voor goede praters is die weg via de politiek. Dat geeft uiteindelijk goede posities en dan kun je uit de ruif mee eten. Stemmen kunnen van de bodem verkregen worden met mooie woorden, wat toezeggingen (tot zover niet veel anders dan in Nederland) en soms voor wat zout of suiker.
Als dat niet lukt dan kan geweld ook nog helpen. Via een staatsgreep. Een sterke leider wordt in de stamcultuur in Oeganda gewaardeerd. Vaak komt die uit een bepaalde stam en onderdrukt andere stammen. Soms komt hij binnen als verzoener en ontpopt zich later als knevelaar van bepaalde stammen. Het oude beginsel van verdeel en heers.
De leider kan ook hard toeslaan. Idi Amin behoorde tot de Kakwa stam. Een kleine minderheid uit het zuiden. Hij speelde stammen tegen elkaar uit en liet uiteindelijk bepaalde stammen zowat uitmoorden. Zijn was Obote een Langi, een stam uit het noorden. Die stam heeft al zeer lange tijd gevochten met de Acholi. Okk een stam uit het noorden. De strijd ging dan om land en gestolen vee. Een harde strijd met vel